La Khoutba Entre discours Religieux et Discours Politique au Cameroun

Özet

Özet: Bu araştırma, Kamerun’da camilerde Cuma günleri verilen hutbeyi din ve politikanın kesişim noktasında söylemsel bir olgu olarak incelemektedir. Resmi olarak laik olan bu ülkede, özellikle çoğunlukla Müslümanların yaşadığı kuzey bölgelerinde dini pratikler toplumsal yaşamın derinliklerine işlemiştir. Bu bağlamda hutbe, yalnızca manevi ve ahlaki bir rehber olmanın ötesinde, giderek daha fazla sivil ve zaman zaman siyasi ifadeye de zemin hazırlayan bir platform işlevi görmektedir. İdeal anlamda İslamî öğretileri aktaran bir ibadet eylemi olması gereken hutbe, Afrika toplumlarındaki çağdaş sosyo-politik dinamikler nedeniyle bazı imamlar tarafından yönetişim, yolsuzluk, seçimler ya da toplumsal gerilimler gibi doğrudan dini olmayan konulara da değinilen bir araç hâline gelmiştir.

Bu tez, söylem analizi, din sosyolojisi ve İslam araştırmalarını birleştiren disiplinlerarası bir yaklaşımla, Müslüman dini söylemin Afrika’daki postkolonyal bağlamda nasıl yeniden şekillendiğini araştırmaktadır. Araştırma, kapsamlı bir literatür taramasına, imamlar ve cemaat üyeleriyle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmelere ve Kamerun’un kuzeyindeki kentsel ve kırsal camilerden toplanan hutbe külliyatına dayanmaktadır. Tezin ilk bölümü, hutbenin yapılandırılmış bir dini pratik olarak ritüel ve normatif boyutlarını ele almaktadır. İkinci bölümde ise, hutbe söyleminin siyasi alana kayışı, içerikleri, bağlamları ve dini cemaatler tarafından nasıl algılandığı incelenmektedir.

Araştırmanın bulguları, hutbenin giderek toplumsal düzenleme ve kamusal konuşma aracı olarak kullanıldığını göstermektedir. Bazı cemaat üyeleri hutbeyi ahlaki farkındalık ve yurttaşlık eğitimi için bir alan olarak görürken, bazıları ise dini söylemin siyasileştirilmesini eleştirmektedir. Bu ikilik, imamların kamusal alandaki rolü, dini katılımın sınırları ve Kamerun bağlamında kutsal ile siyasi otorite arasındaki ilişki üzerine önemli soruları gündeme getirmektedir. Bu çalışma, Afrika’daki İslamî liderliğin dönüşen doğasına ve İslam’ın çağdaş siyasi meydan okumalar karşısında yaşadığı gerilimlere ışık tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler: hutbe, İslam, dini söylem, siyaset, Kamerun