Disiplinlerarası Afrika Çalışmaları

TAKDİM/EDİTÖRDEN

Murat DELİBAŞ — 2025-06-27

Bilimsel düşünceyi disiplinler arası bir zeminde yeniden üretme çabası, Afrika çalışmaları alanında son yıllarda daha görünür hale gelmiştir. Afrika’nın toplumsal hafızası, siyasal örgütlenmesi, ekonomik tarihçesi ve insan hakları gündemi, yalnızca kıta için değil, dünya sistemi içerisindeki bütün toplumlar için zengin bir veri ve yorum alanı sunmaktadır. Disiplinlerarası Afrika Çalışmaları Dergisi’nin bu sayısında yer alan dört kıymetli araştırma, Afrika’nın farklı boyutlarını ele alarak bu ortak düşünsel çabaya katkı sunmaktadır.

La problématique de gouvernance en Afrique : vers une gouvernance militaire au sahel

Adama KOMINA — 2025-06-27

L'histoire politique de l'Afrique noire francophone en général et de l’Afrique de l’ouest en particulier, est marquée par des épisodes douloureux, pour lesquels l'armée s'est, à plusieurs reprises, invitée, volontiers, dans la conquête pour contribuer à sa normalisation. Les hommes en uniforme ont pu garder longtemps le pouvoir dans certains pays tels que le Burkina Faso, le Mali et le Niger mais ils ont été contraints de se retirer en raison de la dynamique du changement imposée par la reconstruction démocratique après le discours de Baule. Les espoirs qu'elle a suscités se sont rapidement volatilisés. La nouvelle donne leur réservait des places à la caserne et les forces armées sont revenues en force, pour jouer un rôle institutionnel.

L'objectif de ce papier est d'analyser la problématique de la gouvernance en Afrique de l’Ouest, avec un accent particulier sur l’émergence et la potentielle institutionnalisation de la gouvernance militaire au Sahel. Cette recherche vise à explorer les facteurs qui contribuent à la montée en puissance des régimes militaires dans cette région, ainsi que les implications à la gouvernance démocratique et la stabilité à long terme.

The Future of African Children through Challenges and Opportunities: The Responsibility to Keep Safe of Global and Regional Actors within the Framework of International Human Rights Law

Dr. Ertuğrul Yazar — 2025-06-27

Afrika kıtasında 400 milyondan fazla çocuk yaşamaktadır ve bu sayı her geçen yıl artmaktadır. Bu çalışma, Afrika’daki çocukların sosyo-ekonomik ve çevresel koşullar nedeniyle maruz kaldığı temel riskleri konu edinmekte ve bu çocukların karşı karşıya olduğu temel sorunlar uluslararası insan hakları hukuku çerçevesinde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında; iklim değişikliği, afetler, yoksulluk, sağlık ve beslenme yetersizlikleri, eğitime erişim sorunları ve göç gibi faktörlerin Afrikalı çocukların yaşam koşulları üzerindeki etkileri 2024 yılı verileri ile gelecek yıllara yönelik öngörüler üzerinden incelenmektedir. Çalışma, bu sorunların nedenlerini, sonuçlarını ve çözüm önerilerini ele alarak, küresel ve bölgesel aktörler için yol gösterici olmayı hedeflemektedir.

Retard Economique De L’afrique: L’empreinte Historique Dans La Mondialisation Actuelle

Mamadi Mbalou SANOH — 2025-06-27

Si le constat du retard économique de l’Afrique dans la mondialisation semble communément partagé, la question des causes explicatives de ce retard ne semble pas
comporter la même convergence. Dans les approches d’explication de ce retard économique du continent africain les positions varient selon l’intérêt accordé aux facteurs exogènes et endogènes de cette situation. Cet article s’inscrit dans ce contexte.
Il vise notamment à mettre en évidence l’empreinte historique dans les défis actuels
de l’Afrique. L’article est divisé en trois parties. Il s’agira dans un premier temps de
mettre en évidence le poids de l’histoire (à travers l’esclavage et la colonisation) dans
la situation actuelle du continent et l’évolution de celui-ci. Dans un deuxième temps,
la période post-indépendance sera analysée comme une poursuite des mêmes logiques de dépendance sous une forme nouvelle. Dans un troisième temps, il sera
question d’analyser les politiques d’influence des grandes puissances, qui ont fait
de l’Afrique leur terrain d’affrontement géopolitique et des nouveaux partenariats
africains qui semblent se poursuivre dans la même logique au détriment souvent du
continent africain.

Afrika Tarihinde Geleneksel Şeflerin Yönetimdeki Rolü: Mossi Krallığı Örneği

Sakinatou MASHOUD — 2025-06-27

Bu çalışmanın amacı, Afrika tarihinde yerel şeflerin yönetimdeki rolünü anlamaya çalışmaktır. Yerel şefler Afrika’daki yönetim düzeninin tek kurucuları değildir. Krallıklar ve imparatorlukların varlığı Afrika tarihinde devlet örgütlenmesinin en güçlü modellerinin olduğunu göstermektedir. Bu merkezi devletlerin altında yerelde görev yapan şefler bulunmaktadır. Başka dönemlerde ve bölgelerde merkezi bir otoriteye bağlı olmayan şeflikler de söz konusudur. Ayrıca herhangi bir otorite altında olmayan serbest topluluklar da Afrika yönetim tarihinde az da olsa bir yer tutmaktadır. Afrika’da en uzun ömürlü geleneksel otoritelerden biri Mossi Krallığı’dır. Hem sömürge öncesi, hem sömürge döneminde ve hem de sömürge sonrası dönemde varlığını korumaktadır. Mossi Krallığı, yerel düzeyde yerel şeflerin yönetiminde oluşturduğu yapılar çerçevesinde uzun ömürlü olmayı başarabilmiştir. Yerel şefler (Kombeemba),Kralı yerel düzeyde temsil ediyordu. Kraliyetin siyasi gücünün pekiştirilmesinde önemli bir rol oynamışlardır. Yerel şefleri (kombeemba) yerel düzeyinde, askeri korumadan ve krallığın kültürel ve sosyal değerlerinin korunmasından sorumluydu. Bununla birlikte, güçleri kralınkine bağlıydı. Ancak son zamanlarda güçlü merkezi yönetimler ile yerel şefler arasında statü tartışmaları yaşanmaktadır. Söz konusu tartışmalar şu ana kadar yerel şeflerin lehinde devam etmektedir. Modern devletin meşruiyetini güçlendirmek için güvendiği aktörlerdir. Bazı ülkelerde idari yardımcılar olarak kabul edilirken, diğerlerinde siyasi aktörlerdir ve yerel ve senatörlük seçimlerinde aday olabilirler. Bu durum yerel şeflerin sadece tarihte değil günümüzde de önemli rol oynadığını göstermektedir.